ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

Το να είμαστε υγιής είναι το πιο σημαντικό πράγμα που ευχόμαστε σχεδόν καθημερινά.

Όμως πώς αντιλαμβανόμαστε τον ορισμό της υγείας?

Συνήθως αντιλαμβανόμαστε την υγεία ως την απουσία συμπτωμάτων, πόνου, ασθένειας ή κάποιας γενικότερης δυσφορίας.

Είναι όμως αυτή η αντίληψη σωστή?

Μπορούμε να θεωρήσουμε έναν καπνιστή υγιή ακόμα και αν δεν έχει κανένα ίχνος δυσφορίας ή κάποιου άλλου συμπτώματος?

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ, 1948)
υγεία είναι η «κατάσταση πλήρους φυσικής, κοινωνικής και ψυχικής ευεξίας και όχι απλώς η απουσία ασθένειας ή αναπηρίας». Με άλλα λόγια το να είσαι υγιής δεν σημαίνει μόνο να έχεις μια καλή σωματική κατάσταση αλλά να είσαι υγιής και κοινωνικά και ψυχικά. Όπως καταλαβαίνουμε αυτοί οι τρείς τομείς αλληλοεπιδρούν και αλληλοεπηρεάζονται. Και βέβαια αυτός ο ορισμός είναι μάλλον μια ιδανική κατάσταση ή ένας στόχος.

Η αντίληψη που έχουμε για τη υγεία και την ασθένεια έχει αλλάξει με το πέρασμα των χρόνων. Κατά την προϊστορική περίοδο οι άνθρωποι πίστευαν ότι τα αίτια μιας ασθένειας ήταν τα «κακά πνεύματα» (Marx & Hillix, 1963). Με την εξέλιξή του ανθρώπου αλλά και της τεχνολογίας και περνώντας μέσα από πολλά στάδια αυτή η αντίληψη δεν υπάρχει. Φτάνοντας στον 20ό αιώνα όπου στις απαρχές του κύριες αιτίες θανάτου ήταν η πνευμονία, η γαστρεντερίτιδα, η φυματίωση, οι καρδιαγγειακές παθήσεις κι οι νόσοι του ήπατος, ενώ στα τέλη του βλέπουμε μια τρομερή αλλαγή και πλέον αυτές οι παθήσεις θεωρούνται θεραπεύσιμες ενώ την θέση τους πήραν οι καρδιαγγειακές παθήσεις, οι χρόνιες πνευμονοπάθειες, ο καρκίνος, τα ατυχήματα, ο διαβήτης, το AIDS και οι ψυχικές διαταραχές (Baum, Perry & Tarbell, 2004; Institute for the Future, 2000).

Σήμερα οι αιτίες μιας ασθένειας είναι κοινωνικές, βιολογικές και ψυχολογικές. Βάση ερευνών κυριότεροι παράγοντες εκδήλωσης ασθένειας είναι: το κάπνισμα, η διατροφή, το αλκοόλ, η έλλειψη άσκησης, διάφοροι μολυσματικοί παράγοντες, οι τοξίνες, η χρήση όπλων, η σεξουαλική συμπεριφορά,, η συμπεριφορά οδήγησης, η παράνομη χρήση ουσιών, το χαμηλό κοινωνικό-οικονομικό επίπεδο, η φτώχεια  και το στρες (Johnson, 2003; Institute for the Future, 2000).

Η Ψυχολογία της Υγείας είναι ο επιστημονικός κλάδος που μελετά:

1. την προαγωγή αλλά και την πρόληψη της υγείας μέσα από που προκαλούν αλλά και διαιωνίζουν ένα πρόβλημα υγείας,
2. την διαχείριση αλλά και την θεραπεία των ασθενειών βάση των βιοψυχοκοινωνικών παραγόντων,
3. την συμπεριφορά, τον τρόπο ζωής, τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά, το στρες ως παράγοντες επικινδυνότητας και
4. την βελτίωση του συστήματος υγείας (Καραδήμας, 2005).

Είναι επίσημα αυτόνομος αναγνωρισμένος κλάδος της Ψυχολογίας από το APA από το 1978 και από το British Psychological Society (BPS) από το 1997 (Καραδήμας, 2005).

Ο Ψυχολόγος της Υγείας μπορεί να εργασθεί:

1. σε κλινικές και νοσοκομεία,
2. σε σχολεία,
3. κέντρα υγείας και πρόληψης,
4. σε κέντρα λήψης αποφάσεων για την υγεία,
5. σε οργανισμούς που ασχολούνται με την υγεία και την ευεξία,
6. σε ερευνητικά κέντρα αλλά και
7. ιδιωτικά στο γραφείο του.

Έρχεται σε συνεργασία με επαγγελματίες άλλων ειδικοτήτων όπως ιατρούς, νοσηλευτές, βιολόγους, κοινωνιολόγους κ.α. Ενώ το έργο του ποικίλει ανάλογα με τον χώρο εργασίας αλλά και τις ανάγκες που προκύπτουν.

Η υποστήριξη,

H συμβουλευτική,

H θεραπεία,

H ανάλυση και τροποποίηση της συμπεριφοράς

H ερεύνα,

H καθοδήγηση αλλά και

H εκπαίδευση

είναι μερικά από τα σημαντικότερα εργαλεία που χρησιμοποιεί στην δουλεία του.

Για να θεωρηθεί κάποιος Ψυχολόγος Υγείας θα πρέπει να είναι κατάλληλα εκπαιδευμένος σύμφωνα με τα πρότυπα εξελιγμένα συστήματα της Ευρώπης. Το πλέον εξελιγμένο είναι το Βρετανικό και αρμόδιος φορέας είναι ο Health and Care Professions Council (HCPC) το οποίο έχει συγκεκριμένα πρότυπα για την εκπαίδευση που πρέπει να έχει ο Ψυχολόγος της Υγείας.  

Η Ψυχολογία της Υγείας πρωτοστατεί στην ενσωμάτωση της κοινωνικής, βιολογικής και ψυχολογικής γνώσης και εμπειρίας. Η συνεχής πρόοδός της και οι νέες ιδέες της συμβάλουν σημαντικά στην εύρεση καινούργιων μέτρων πρόληψης της υγείας αλλά και σε καινούργιους τρόπους αντιμετώπισης, θεραπείας και κατανόησης διαφόρων ασθενειών.

Baum, A., Perry, N.W.Jr. & Tarbell, S. (2004). The development of Psychology as a health Science. In T.J. Boll, R.G. Frank, A. Baum & J.L. Wallander (eds), Handbook of Clinical Health Psychology, vol. 3. Washington, DC: American Psychological Association.

Institute for the Future (2000). Health and Health Care 2010: The forecast, the challenge. San Francisco: Jossey-Bass.

Johnson, N.G. (2003). Psychology and Health: Research, practice and policy. American Psychologist, 58, 670-677.

Καραδήμας, Ε.Χ. (2005). Ψυχολογία της Υγείας. Θεωρία και κλινική πράξη. ΑΘΗΝΑ: ΤΥΠΩΘΗΤΩ

Marx, M.H. & Hillix, W.A. (1963). Systems and theories in Psychology. New York: McGraw-Hill.

ΟΝΑΣΟΓΛΟΥ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΓΕΩΡΓΙΑ

ONASOGLOU CHRISTINA GEORGIA

ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ

PSYCHOTHERAPIST

BA (HONS) ΠΤΥΧΙΟ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Bachelor on Psychosocial Studies

ANGLIA RUSKIN UNIVERSITY

MSc ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

Master of Science on Health Psychology

CARDIFF METROPOLITAN UNIVERSITY

Ειδίκευση στην ΙΑΤΡΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ και ΣΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΠΑΙΔΙΩΝ ΚΑΙ ΕΦΗΒΩΝ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ