Πως μπορεί να επηρεάσει η οικονομική κρίση τα παιδιά μας;

Ποια είναι η σημερινή κοινωνία μας? 

Κρίση, φτώχεια, ανεργία. Αυτά έχουν ως αποτέλεσμα ανθρώπους που ήταν ήδη μέλη μιας αδύναμης ομάδας (όπως μη επαρκώς υγιείς άρα και μη ικανοί για εργασία, ανάπηροι, ναρκομανείς, αγράμματοι, άνθρωποι που ήδη είχαν περάσει την παραγωγική τους ηλικία και δεν είχαν κάτι σταθερό, όπως δουλειά σπίτι και οικογένεια, αλλοδαποί, ηλικιωμένοι), να βρίσκονται στον δρόμο. Αυτοί οι άνθρωποι είναι άτομα της κοινωνίας που ουσιαστικά δεν της είναι χρήσιμα από την στιγμή που δεν μπορούν να δουλέψουν γι αυτήν, άρα δεν την ενδιαφέρουν. 

Ένα παιδί την σήμερον ημέρα κατακεραυνώνεται από χιλιάδες τέτοια μηνύματα.
Οι εικόνες που βλέπουν τα παιδιά στο δρόμο, όταν βγαίνουν με τους γονείς τους για μια απλή καθημερινή βόλτα τραυματίζουν τα παιδιά, όπως για παράδειγμα οι άστεγοι, οι ναρκομανείς, διαδηλώσεις, κλοπές, οργισμένους ανθρώπους, ενώ πλέον βλέπουμε ότι συχνό φαινόμενο έχουν γίνει και οι δολοφονίες ακόμα και κατά τις απογευματινές ώρες. Αποθηκεύονται στην μνήμη τους και τους δημιουργούν αρνητικά συναισθήματα τα οποία δεν μπορούν να αναγνωρίσουν και κατά συνέπεια ούτε να διαχειριστούν όπως απογοήτευση, φόβος, άγχος, θλίψη, θυμός, ενοχή.

Η ερώτηση που μπορεί να δημιουργηθεί στο παιδί και κάθε γονιός καλείται να απαντήσει είναι «Γιατί μαμά είναι έτσι ο κόσμος?» «Γιατί μαμά αυτοί οι άνθρωποι είναι βρώμικοι και κοιμούνται στο δρόμο» « Γιατί δεν έχουν σπίτι?». Ενώ σε περίπτωση που γίνουν άθελά τους μάρτυρες σε μια κλοπή «Γιατί αυτός ο άνθρωπος συμπεριφέρθηκε έτσι σε κάποιον άλλον?», και σίγουρα «Αυτό θα συμβεί και σε μας?» και «Γιατί συμβαίνουν αυτά?». Ερωτήματα που δεν έχουμε απαντήσεις γιατί τυραννούν και εμάς τους ίδιους. 

Σχολείο

Για τα παιδιά που βρίσκονται στην σχολική ηλικία τα ερωτήματα που θα δημιουργηθούν είναι ποικίλα. «Γιατί οι συμμαθητές μου δεν έχουν λεφτά να φάνε?», «Γιατί δεν έχουν βιβλία?», «Γιατί δεν έρχονται στις εκδρομές?». «Οι γονείς τους δεν τα αγαπούν γι αυτό δεν τους δίνουν λεφτά?». Ενώ επειδή συνήθως αυτά τα παιδιά που είναι σε δυσμενέστερες οικονομικές συνθήκες σε σχέση με τα υπόλοιπα νιώθουν μειονεκτικά, κλίνονται στον εαυτό τους και απομονώνονται με αποτέλεσμα να μην κάνουν παρέα με τα υπόλοιπα παιδιά, θα γεννηθεί το ερώτημα «Γιατί κάθονται μόνα τους?», «Γιατί δεν παίζουν μαζί μας?». Και όλα αυτά ως αποτέλεσμα της κατάστασης που επικρατεί σήμερα σε πολλά σχολεία της χώρας μας, παιδιά που δεν έχουν λεφτά να πάρουν κολατσιό, που είναι ρακένδυτοι, δεν έχουν βιβλία, τετράδια, ενώ δεν έχουν λεφτά να πληρώσουν το εισιτήριο τους ώστε να ακολουθήσουν το σχολείο τους σε μια εκπαιδευτική εκδρομή. Σε ακραίες περιπτώσεις, κάτι που βέβαια έχει αρχίσει να αυξάνεται στην χώρα μας, υπάρχουν παιδιά που λιποθυμούν στο σχολείο από την πείνα.

Οικογένεια

Από την άλλη και πιο σημαντική πλευρά είναι η οικογένεια. Όταν μιλάμε για τέτοιες οικογένειες να τονίσουμε ότι εννοούμε οικογένειες που δεν ήταν έτσι αλλά έγιναν ως συνέπεια της κρίσης. Τι συμβαίνει σε μια οικογένεια που πλήττεται από οικονομικά προβλήματα. Ξαφνικά η καθημερινότητα και η άνεση αλλάζει και αντικαθίσταται από μια λιτότητα. Δηλαδή, σε περιπτώσεις που οι γονείς εργάζονταν είχαν να παρέχουν τα βασικά και ίσως και λίγο παραπάνω στα παιδιά τους, στον εαυτό τους και στο σύζυγο τους. οι ανάγκες τις οικογένειας καλύπτονταν άρα ένιωθαν ένα αίσθημα πληρότητας έτσι είχαν χρόνο και διάθεση να περάσουν δημιουργικές οικογενειακές στιγμές. Τα άγχη ήταν πολύ λιγότερης σημασίας και δεν τους εμπόδιζαν να έχουν μια αρμονική και ευτυχισμένη σχέση μεταξύ τους και μετέπειτα και με τα παιδιά τους. Ο χρόνος τους να ασχοληθούν μαζί τους υπήρχε. Όταν όμως κάποιος από τους δύο γονείς μένει άνεργος τότε τα πράγματα αλλάζουν για αυτόν τον γονιό και πλέον μπαίνει σε άλλες διεργασίες και συμπεριφορές.

Ο άνεργος είναι ένα άτομο το οποίο απολύθηκε από την δουλειά του όποτε βίωσε την απόρριψη και την ανικανότητα. Έτσι περνάει στην χαμηλή αυτοεκτίμηση. Χάνοντας το δικαίωμα του για εργασία χάνει την αυτοεκτίμησή του, τον αυτοσεβασμό του και την αξιοπρέπειά του. Αισθάνεται σαν ένας άνθρωπος χωρίς ταυτότητα. Αυτό συνεπάγεται συμπτώματα κατάθλιψης, όπως, απόσυρση, ανικανότητα, θλίψης, αίσθημα ανημποριάς, ματαιοδοξίας. Το άτομο το οποίο χάνει την δουλειά του βιώνει τα συναισθήματα του πένθους, του θανάτου, της απώλειας. Ένα από αυτά τα συναισθήματα είναι ο θυμός. Πρέπει κάποιον να κατηγορήσει και να θυμώσει μαζί του, αυτό γίνεται προς την κοινωνία, το οικογενειακό τους περιβάλλον, τον ίδιο τους τον εαυτό. Ενοχικά συναισθήματα αρχίζουν να κατακλύζουν το άτομο. Θεωρούν τον εαυτό τους υπαίτιο και τον απαξιώνουν. Όμως όλα αυτά τα συναισθήματα τα μεταβιβάζουν και τα εξωτερικεύουν στο περιβάλλον τους. Αρχίζει λοιπόν να γίνεται βίαιο και οξύθυμο ενώ σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα και αυτοκαταστροφικό. Οι τσακωμοί και οι γκρίνιες στην οικογένεια αυξάνουν και γίνονται όλο και πιο συχνές, ενώ σε περιπτώσεις που το ζευγάρι δεν έχει γερές βάσεις ή είχε προβλήματα που προϋπήρχαν και πριν την ανεργία του ενός από τους δύο και χειροτέρεψαν, μπορεί να φτάσει ακόμα και στο διαζύγιο. Ιδιαίτερα στις περιπτώσεις άνεργων γονιών, η απογοήτευση, η πικρία, η αίσθηση ανικανότητας συντήρησης του εαυτού και της οικογένειας δημιουργούν αμφιθυμικά συναισθήματα του ανέργου σε σχέση με την οικογένειά του, που μπορεί να εκφραστούν μέσα από συνεχή ευερεθιστότητα, συγκρούσεις, φωνές, καυγάδες, ενώ σε ακραίες περιπτώσεις ακόμα και βιαιοπραγία, σεξουαλικές δυσλειτουργίες και τάσεις φυγής.

Σύμφωνα λοιπόν με την Συστημική θεωρία γεννιόμαστε και εξελισσόμαστε μέσα σε ομάδες ισχυρής επιρροής με κυρίαρχη την οικογένεια. Αλληλεξαρτόμαστε από τα άτομα που απαρτίζουν την οικογένειά μας τα οποία μας χαρακτηρίζουν και μας καθορίζουν. Πως λοιπόν ένας άνεργος γονιός μπορεί να επηρεάσει το παιδί του? Ο καθένας μας αναπτύσσει κάποιους μηχανισμούς άμυνας οι οποίοι υπάρχουν για να μας ανακουφίσουν από την σύγκρουση και το άγχος που προέρχεται από τις ενορμήσεις και τα ένστικτά μας. Οι μηχανισμοί άμυνας ορισμένες φορές λειτουργούν ασυνείδητα με αποτέλεσμα να μην είναι πάντα προς όφελός μας. Ένας από τους μηχανισμούς άμυνας είναι και η προβολή. Σε μια οικογένεια που όπου υπάρχει κάποιος άνεργος γονιός η προβολή μπορεί να λειτουργήσει αρνητικά καθώς τα αρνητικά συναισθήματα και οι αρνητικές σκέψεις του ανέργου μπορούν να προβληθούν πάνω στην οικογένειά του προκαλώντας καυγάδες. Για παράδειγμα ο άνεργος πατέρας που νιώθει ανίκανος όπως είπαμε και παραπάνω θα προβάλει το συναίσθημα του αυτό στην γυναίκα του νομίζοντας ότι και αυτή πιστεύει το ίδιο γι αυτόν και θα προκαλέσει τσακωμό. Μια άλλη πλευρά των πραγμάτων είναι το παιδί που θα ταυτιστεί με τους γονείς του και σε μελλοντικές καταστάσεις φόβου και άμυνας θα εμφανίσουν τα χαρακτηριστικά των γονιών τους με τα οποία ταυτίστηκαν. Τέλος ένας πολύ σημαντικός μηχανισμός άμυνας είναι η μετάθεση κατά την οποία αλλάζουμε κατεύθυνση μιας ορμής, ενός συναισθήματος ή μιας συμπεριφοράς από το αρχικό της αντικείμενο σε ένα άλλο το οποίο μας προκαλεί λιγότερο άγχος. Καταλαβαίνουμε μέσα από όλα αυτά ότι είναι πολύ φυσικό να μεταφέρουμε τα συναισθήματα μας στην οικογένειά μας. Και κατ' επέκταση τα παιδιά μας τα οποία λαμβάνουν αυτά τα μηνύματα να ταυτίζονται με τα συναισθήματα μας αυτά και να τα νιώθουν δικά τους. Τα συναισθήματα, λοιπόν,  τα οποία θα δημιουργηθούν στα παιδιά αυτά είναι θλίψη, φόβος, θυμός, άγχος, απογοήτευση ενώ σε κάποιες περιπτώσεις που δεν μπορούν τα ερωτήματά τους να απαντηθούν θα δημιουργηθεί το συναίσθημα της περιφρόνησης και των τύψεων.  Όμως τα παιδιά δεν ξέρουν να διαχειριστούν αυτά τα συναισθήματα γιατί ούτε καν τα γνωρίζουν με αποτέλεσμα να αρχίζουν να εμφανίζουν διάφορες διαταραχές όπως οι ψευδομαθησιακές διαταραχές, η αντικοινωνική συμπεριφορά, η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η απομόνωση ακόμα και αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές.

Για αυτό θα ήταν καλό οικογένειες που αντιμετωπίζουν προβλήματα λόγω της κρίσης της σημερινής μας κοινωνίας να απευθυνθούν στους ειδικούς ψυχικής υγείας που μπορεί να έχει ο δήμος τους ή σε μη κερδοσκοπικές οργανώσεις ή την ενορία τους όπου θα τους παραχθεί βοήθεια από ειδικούς δωρεάν.

Στα τρία παρακάτω link θα βρείτε μαζεμένες διάφορες μη κερδοσκοπικές οργανώσεις ώστε να διαλέξετε την κατάλληλη για εσάς, απλά πατήστε επάνω και θα μεταφερθείτε αμέσως στην ιστοσελίδα:

http://www.noesi.gr/mko/perifereia-attikis

https://goldmum.gr/charity/h-λίστα-των-ελληνικών-φιλανθρωπικών-ιδ/

http://www.volunteer4greece.gr/gr/nonprofitorganizations.php

Για όσους είναι δημότες Αθηναίων σας παραθέτω το link του δήμου για την παροχή δωρεάν ψυχολογικής υποστήριξης:

https://www.cityofathens.gr/node/26881

Θέλω να τονίσω ότι την υπηρεσία της δωρεάν ψυχολογικής υποστήριξης παρέχουν σχεδόν όλοι οι δήμοι, για οποιοδήποτε άλλον δήμο θέλετε μπορείτε να απευθυνθείτε στον δήμο σας.

Τηλεφωνική Συμβουλευτική Υπηρεσία της Εταιρείας Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου (Ε.Ψ.Υ.Π.Ε.):

«Η Συμβουλευτική Τηλεφωνική Γραμμή-Σύνδεσμος, 801 801 1177 για την Ψυχική Υγεία Παιδιών και Εφήβων» απευθύνεται σε ενήλικες που επιθυμούν να μιλήσουν για θέματα που αφορούν στην ψυχοκοινωνική υγεία παιδιών και εφήβων. Οι κλήσεις είναι ανώνυμες και εμπιστευτικές και το κόστος τους είναι μια αστική μονάδα. Η «Γραμμή-Σύνδεσμος» λειτουργεί από Δευτέρα έως Παρασκευή 9:30-20:30.

Τέλος μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας στην σελίδα επικοινωνία για να σας παρέχουν την κατάλληλη βοήθεια έμπειροι ψυχικής υγείας. Παρακαλώ μην διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μας.

ΟΝΑΣΟΓΛΟΥ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΓΕΩΡΓΙΑ

ONASOGLOU CHRISTINA GEORGIA

ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ

PSYCHOTHERAPIST

BA (HONS) ΠΤΥΧΙΟ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Bachelor on Psychosocial Studies

ANGLIA RUSKIN UNIVERSITY

MSc ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

Master of Science on Health Psychology

CARDIFF METROPOLITAN UNIVERSITY

Ειδίκευση στην ΙΑΤΡΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ - ΣΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΠΑΙΔΙΩΝ ΚΑΙ ΕΦΗΒΩΝ και στην ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ