Σαδομαζοχισμός. Πόσο αθώος είναι?

Ο Σαδομαζοχισμός ανήκει στην κατηγορία των σεξουαλικών διαστροφών ή αλλιώς παραφιλίες. Ως σεξουαλική διαστροφή θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε μια σεξουαλική́ δραστηριότητα ή φαντασίωση, αντίθετη με τους γενικά αποδεκτούς κανόνες σεξουαλικής συμπεριφοράς που επιδιώκει τη σεξουαλική́ ικανοποίηση με τρόπους άλλους εκτός της κολπικής συνουσίας, της συναίνεσης του/ της συντρόφου, και της συνεύρεσης με άτομο της ιδίας σεξουαλικής και ηλικιακής ωριμότητας (Βαϊδάκης, 1982). Αυτή η κατάσταση μπορεί να είναι μόνιμη ή υποτροπιάζουσα.

Για να ορίσουμε ότι κάποιος πάσχει από κάποια ψυχική διαταραχή θα πρέπει

η διαταραχή αυτή να του προκαλεί δυσλειτουργικότητα στην καθημερινή του ζωή ή δυσφορία. Είναι όμως γεγονός ότι πολλά από τα άτομα τα οποία επιδεικνύουν κάποιο είδος σεξουαλικής διαστροφής δεν νιώθουν δυσφορία, ούτε αναζητούν βοήθεια προκειμένου να αλλάξουν τη φύση του σεξουαλικού τους ενδιαφέροντος. Σύμφωνα με αυτό όμως αυτοί που εμφανίζουν ασυνήθιστες σεξουαλικές συμπεριφορές θα μπορούσαν να θεωρηθούν όχι ψυχικά διαταραγμένοι. Βέβαια κάτι τέτοιο στην περίπτωση της παιδοφιλίας θα ήταν τρομακτικό αλλά και καταστροφικό. Έτσι σύμφωνα με το διαγνωστικό εγχειρίδιο για τις ψυχικές διαταραχές DSM-IV-TR η επιδειξιμανία, η εφαψιομανία, ο σεξουαλικός σαδισμός και η ηδονοβλεψία χαρακτηρίζονται πλέον ως ψυχικές διαταραχές εφόσον το άτομο υλοποιεί τις φαντασιώσεις του, παρόλο που η συμπεριφορά του μπορεί να μην προκαλεί στο ίδιο δυσφορία ή δυσλειτουργία (Bennett, 2010).

Τι είναι Σαδομαζοχισμός?

Ο σαδομαζοχισμός διακρίνεται από την αρέσκεια του ατόμου στον πόνο, τον εξευτελισμό, την ταπείνωση και την υποταγή. Διακρίνεται στον ενεργό όπου ονομάζεται σαδισμός και στον παθητικό όπου ονομάζεται μαζοχισμός και μπορεί να συνυπάρχουν σε ποικίλες αναλογίες. Ως σαδισμός μπορεί́ να οριστεί́ η επιδίωξη σεξουαλικής ικανοποίησης διά της προκλήσεως πόνου, τραυματισμού́ ή εξευτελισμού́ του άλλου. Ως μαζοχισμός ορίζεται η επιδίωξη σεξουαλικής ικανοποίησης διά της προκλήσεως πόνου, τραυματισμού́ ή εξευτελισμού́ του ιδίου του ατόμου (Allen & Gorski, 1992). Σημαντικό είναι βέβαια να τονίσουμε ότι ο πραγματικός σαδομαζοχισμός είναι προϋπόθεση της συνουσίας και όχι εκδήλωση της συνουσιακής συμπεριφοράς.

Βιολογικοί Παράγοντες

Σύμφωνα με το βιολογικό μοντέλο ρόλο παίζουν διάφορες μεταβολές στην λειτουργία και στην δράση ορισμένων ορμονών όπως η τεστοστερόνη, η προλακτίνη και τα οιστρογόνα (Davis, 2001). Ενώ ‘έχουν κατηγορηθεί και ορισμένες οργανικές – παθολογικές καταστάσεις όπως ο σακχαρώδης διαβήτης και οι φλεγμονές του ουροποιητικού και γεννητικού συστήματος, χωρίς βέβαια κάτι τέτοιο να είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο (Segraves, 1995).

Κοινωνικοπολιτιστικοί Παράγοντες

Φυσικά και το κοινωνικοπολιτιστικό περιβάλλον ασκεί μια σημαντική επίδραση στη διαμόρφωση των σεξουαλικών προτύπων και κωδικών σεξουαλικής συμπεριφοράς. Η τηλεόραση, οι ταινίες κ.α. ΜΜΕ συμβάλουν στην διαμόρφωση αυτών των προτύπων. Για παράδειγμα ταινίες οι οποίες θα παρουσιάσουν τον σαδομαζοχισμό ως κάτι φυσιολογικό και θα τις δουν έφηβοι οι οποίοι είναι στην διαμόρφωση της σεξουαλικής τους συμπεριφοράς, ίσως και να επηρεαστούν από αυτό το σεξουαλικό πρότυπο.

Συμπεριφοριστικά Μοντέλα

Σύμφωνα με αυτή την προσέγγιση ο σαδομαζοχισμός είναι αποτέλεσμα της τιμωρίας για σεξουαλικές δραστηριότητες (π.χ. αυνανισμός) σε νεαρή ηλικία, όπου μπορεί να οδηγήσει ένα παιδί ή έναν έφηβο να συσχετίσει το σεξ με τον πόνο (Bennett, 2010). Αυτό μπορεί να αντιπροσωπεύει μια μορφή κυριάρχησης στην τιμωρία (Stoller, 1968). Κλινικές μελέτες ατόμων που επιδίδονται σε σαδομαζοχισμό μερικές φορές αποκαλύπτουν πρώιμες εμπειρίες που μπορεί να έχουν καθιερώσει μια σύνδεση μεταξύ του σεξ και του πόνου.

Γνωσιακό Μοντέλο

Σύμφωνα με το Γνωσιακό μοντέλο οι σεξουαλικές διαστροφές είναι αποτέλεσμα αρνητικών και δυσλειτουργικών σκέψεων, πεποιθήσεων και γνωστικών σχημάτων που επηρεάζουν αρνητικά τη σεξουαλική ζωή (Eysenck & Keane, 2010).

Ψυχαναλυτικά Μοντέλα

το Ψυχαναλυτικό μοντέλο θεωρεί τις σεξουαλικές διαστροφές ως το αποτέλεσμα τραυματικών εμπειριών της πρώιμης παιδικής ηλικίας και της μη ικανοποιητικής διευθέτησης του Οιδιπόδειου Συμπλέγματος- το οποίο συσχετίζεται με το άγχος ευνουχισμού και αυτός ο φόβος μεταφέρεται ασυνείδητα στη μετέπειτα σεξουαλική ζωή των ανδρών- και του Συμπλέγματος της Ηλέκτρας- για τις σεξουαλικές δυσλειτουργίες των γυναικών (Freud, 2006). Ακόμα η Ψυχαναλυτική άποψη υποστηρίζει ότι υποκρύπτουν ασυνείδητη επιθετικότητα του ενός φύλου προς το άλλο. Σύμφωνα με τον Freud (1919) ο μαζοχισμός δεν είναι εκδήλωση πρωτογενούς ενστίκτου, αλλά́ η ρίζα του βρίσκεται στον σαδισμό́, ο οποίος αντί́ να στραφεί́ προς τον άλλον στρέφεται προς τον εαυτό́ του μέσα από́ μηχανισμούς ενοχής.

Θεραπεία

Ο σαδιστής, ως προσωπικότητα, δεν περιορίζεται στη σφαίρα της σεξουαλικής συμπεριφοράς, αλλά́ θέλει να υποδουλώνει, να εκμεταλλεύεται, να απογοητεύει, να περιφρονεί́ και να ταπεινώνει τον σύντροφό του σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής.

Η επιδημιολογία αυτής της διαταραχής είναι τελείως άγνωστη, για λόγους προφανείς. Η διαταραχή́ είναι συχνότερη στους άνδρες.

Η ψυχοθεραπεία σε συνδυασμό με την φαρμακολογία είναι ένα είδος θεραπείας ενώ στις πολύ́ βαριές περιπτώσεις, που καταλήγουν στην ποινική́ δικαιοσύνη, διάφορες θεραπευτικές στρατηγικές έχουν προταθεί́ όπως η χορήγηση αντιανδρογόνων, ο εθελοντικός ευνουχισμός, η ψυχοχειρουργική́ κ.λπ.,  χωρίς όμως η αποτελεσματικότητά τους να είναι τεκμηριωμένη.

Βαϊδάκης, Ν. (1982), Σεξουαλικές διαταραχές στον άνδρα και τη γυναίκα, Ιατρική́, 42, 279–287.

Allen, L.S. & Gorski, R.A., (1992), Sexual orientation and the size of the anterior commissure in the human brain. Proceedings of the National Academy of Science of the USA, 89, 7199–7202.

Bennett, P. (2010). Κλινική ψυχολογία και ψυχοπαθολογία. (επ.) Α. Καλαντζή-Αζίζι & Γ. Ευσταθίου. ΑΘΗΝΑ:ΠΕΔΙΟ

Davis, R., (2001). A cognitive-behavioral model of pathological Internet use.  Computers and Human Behavior, 179, 187-195.

Eysenck, M.W. & Keane, M.T. (2010). Cognitive Psychology. A student’s handbook. 6^th edition. HOVE AND NEW YORK: Psychology Press.

Freud, S. (1919). Lines of advance in psychoanalytic therapy, Standard edition, vol 17, London: Hogarth.

Freud, S. (2006). Εισαγωγή στην Ψυχανάλυση. Μετάφραση Δ.Π. Κωστελένος, 3η έκδοση. ΑΘΗΝΑ: ΔΑΜΙΑΝΟΣ

Segraves, R. T. (1995). Psychopharmacological influences on human sexual behavior. In J. M. Oldham & M. B. Riba (Eds.), American Psychiatric Press review of psychiatry (vol.14). Washington, DC: American Psychiatry Press.

Stoller, R.J. (1968). Sex and Gender: Vol.1. The Development of Masculinity and Femininity. New York: Jason Aronson.

ΟΝΑΣΟΓΛΟΥ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΓΕΩΡΓΙΑ

ONASOGLOU CHRISTINA GEORGIA

ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ

PSYCHOTHERAPIST

BA (HONS) ΠΤΥΧΙΟ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Bachelor on Psychosocial Studies

ANGLIA RUSKIN UNIVERSITY

MSc ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

Master of Science on Health Psychology

CARDIFF METROPOLITAN UNIVERSITY

Ειδίκευση στην ΙΑΤΡΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ - ΣΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΠΑΙΔΙΩΝ ΚΑΙ ΕΦΗΒΩΝ και στην ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ